Morsowanie – poradnik dla początkujących. Jak zacząć i po co?

Morsowanie to zimowy hit już od lat – nic nie wskazuje na to, by moda się odwróciła. Chyba każdych ma w mediach społecznościowych znajomych, którzy od pierwszych chłodnych dni wrzucają zdjęcia z – dosłownie – mrożących krew w żyłach kąpieli. Chcesz spróbować, co w tym widzą? Przeczytaj, skąd wzięła się popularność morsowania i jak je przeprowadzać z korzyścią. Po lekturze będziesz doskonale przygotowany do transformacji w morskiego drapieżnika!

Na czym polega morsowanie?

Morsowanie, zwane również kąpielą w zimnej wodzie, jest praktyką polegającą na kąpieli w wodzie o niskiej temperaturze, zazwyczaj poniżej 10 stopni Celsjusza. Próg temperaturowy, od którego zaczyna się zimna woda to 15 stopni – taka również nada się dla morsów. Dla porównania – optymalna temperatura wody komfortowa dla człowieka to 35 stopni. Morsować można w dowolnym zbiorniku wodnym – w jeziorze, rzece, morzu czy też balii, byle było bezpiecznie.

Zimne kąpiele mają na celu poprawienie zdrowia fizycznego oraz samopoczucia psychicznego. Przypisuje się mu wiele korzyści, z których część odczujesz natychmiastowo. Ludzie angażujący się w morsowanie opowiadają o uczuciu euforii i pobudzenia, które towarzyszy im po kąpieli w zimnej wodzie, co stanowi istotny element motywacji dla wielu praktykujących. Ważny jest także aspekt społeczny – dwunożne morsy są bardzo towarzyskie.

Krótka historia morsowania

Historia kąpieli w zimnej wodzie, sięga starożytności i ma korzenie w różnych kulturach na całym świecie. Praktyka ta była znana już w starożytnym Egipcie, stosowali ją także Rzymianie w łaźniach publicznych. Sam Hipokrates zalecał zimne kąpiele jako wsparcie w walce z niektórymi chorobami, m.in. artretyzmem. W czasach nowożytnych (XVI-XVII wiek) kąpiele wodne uskuteczniano w ramach hydroterapii.

Podobne praktyki znane były również w dawnej kulturze skandynawskiej, gdzie kąpiele w zimnych jeziorach czy otwartych wodach morza były standardowym elementem codzienności. Morsowanie również dzisiaj cieszy się ogromną popularnością na północy – organizowane są nawet festiwale oraz zawody w pływaniu w lodzie.

Około lat 2000-2010 można zauważyć pierwsze znaczące zainteresowanie morsowaniem jako praktyką zdrowotną i sposobem na poprawę samopoczucia. Początkowo popularność ta rosła w krajach bałtyckich, Skandynawii i Rosji. Wraz z rozwojem mediów społecznościowych, wzrostem zainteresowania zdrowym stylem życia oraz rosnącą popularnością niecodziennych praktyk wellness, morsowanie przyciągnęło uwagę ludzi na całym świecie. Zaczęły powstawać grupy na portalach społecznościowych i fora internetowe, gdzie entuzjaści morsowania do dzisiaj dzielą się swoimi doświadczeniami i radami, przyczyniając się do zwiększenia świadomości na temat tej praktyki.

Morsowanie – zalety dla zdrowia

Korzyści z morsowania wciąż są przedmiotem badań i dyskusji naukowej. Według przeglądu badawczego z 2022 roku autorstwa Espelanda, Mercera i de Weerd (wzięto pod uwagę 104 badania z 728), dowodów potwierdzających benefity zimnych kąpieli przybywa. Podkreślają, że potrzebne jest dalsze zgłębianie tematu.

Co według współczesnej wiedzy przynosi morsowanie? Zalety to:

• wzmocnienie układu odpornościowego. Kontakt z zimną wodą wyzwala reakcję organizmu, co może zwiększyć produkcję białych krwinek, odpowiedzialnych za walkę z infekcjami.
• poprawa krążenia i profilaktyka chorób kardiologicznych. Kąpiele w zimnej wodzie mogą stymulować krążenie krwi. Wystawienie ciała na zimno powoduje skurczenie naczyń krwionośnych, a gdy ciało się ogrzewa po wyjściu z wody, naczynia krwionośne ulegają ponownemu rozszerzeniu Morsowanie jest swoistym treningiem dla serca.
• ujędrnienie skóry. Dzięki poprawie krążenia, skóra nabiera sprężystości. Cellulit staje się mniej widoczny, skóra młodnieje.
• łagodzenie stanów zapalnych i bóli. Zimne kąpiele mogą działać jak krioterapia, sprzyjająca regeneracji organizmu i utrzymaniu homeostazy.
• poprawa wrażliwości na insulinę. To zasługa reakcji hormonalnych zachodzących w ciele pod wpływem zimna. Morsowanie może służyć profilaktyce oraz walce z insulinoopornością.
• poprawa nastroju, więcej energii. Kąpiel stymuluje produkcję tzw. hormonów szczęścia. Wystarczy chwila w zimnej wodzie, byś poczuł, że żyjesz – w dobrym sensie!
• aktywna regeneracja. Z morsowania korzystają osoby trenujące, by złagodzić bóle mięśni po ćwiczeniach.
• wzmacnianie psychiki. Pokonywanie własnych barier i pokonywanie wyzwań związanych z wejściem do zimnej wody może przekładać się na zwiększoną pewność siebie i odporność psychiczną w codziennym życiu.

Trzeba pamiętać, że morsowanie ma wymiar profilaktyczny oraz rekreacyjny. Nie zastępuje wizyt u lekarza, nie zwalnia z badań profilaktycznych, brania przepisanych leków oraz prowadzenia ogólnie zdrowego stylu życia.

Morsowanie jest podejrzewane także o promowanie utraty tkanki tłuszczowej, zapobieganie chorobom neurodegeneracyjnym, psychicznym oraz metabolicznym. Czekamy na więcej badań w tym zakresie – ale trzeba przyznać, że już teraz jest imponująco!

Co przyczynia się do popularności morsowania?

Rozbudowana, pozytywna społeczność przyciąga rzesze kolejnych morsów. Podczas grupowych kąpieli panuje świetna atmosfera – odpowiadają za nią w dużej mierze hormony szczęścia. Na morsowaniu poznasz wiele świetnych osób, które chętnie wprowadzą Cię w lodowate rozrywki.

Dla niektórych morsowanie staje się formą wyzwania osobistego, okazją do przekraczania własnych granic i rozwijania odporności mentalnej. Przyznasz zapewne, ze wizja wejścia w kąpielówkach do jeziora w środku zimy brzmi jak rozrywka tylko dla niezniszczalnych. Z tego też względu kąpiel daje satysfakcję psychiczną.

Coraz więcej znanych osób informuje świat o zamiłowaniu do zimnych kąpieli. Od celebrytów, przez influencerów, przez guru rozwoju osobistego.

Nie zapominamy też o mediach społecznościowych – będzie co pokazać znajomym, którzy nigdy nie odważyli się na morsowanie 😉

Jakie są przeciwwskazania do morsowania?

Istnieją pewne przeciwwskazania, które trzeba wziąć pod uwagę przed rozpoczęciem kąpieli w zimnej wodzie. Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości co do swojego stanu zdrowia, skonsultuj się z lekarzem jeszcze zanim przystąpisz do morsowania.

• Osoby z problemami z układem krwionośnym, po udarach, z żylakami, powinny unikać morsowania bez wcześniejszego zasięgnięcia opinii lekarza prowadzącego. Kontakt z zimną wodą wpływa na ciśnienie krwi i może nadmiernie obciążyć zaburzony układ sercowo-naczyniowy.
• Zmagający się z astmą i innymi chorobami układu oddechowego powinny skonsultować się z lekarzem przed morsowaniem. Zimna woda może wywoływać potencjalnie groźne komplikacje oddechowe.
• Przeciwwskazaniem są także choroby neurologiczne, np. epilepsja. Nie wiadomo, jak silna ekspozycja na ziąb zadziała na układ nerwowy.
• Ciąża, jeżeli przed nią kobieta nie morsowała.

Powyższe przeciwwskazania nie oznaczają, że osoby z wymienionymi schorzeniami całkowicie nie mogą morsować. Zaleca się im jednak skonsultowanie sprawy z lekarzem w celu oceny ryzyka, wskazania potencjalnych zagrożeń i środków ostrożności.

Jak zacząć morsowanie? Wstępne przygotowanie

Zanim założysz wyjściowe kąpielówki, przygotuj swój organizm na nadciągające wyzwanie. Zaleca się stopniowe przyzwyczajanie ciała do zimnej wody. Możesz zacząć od krótkich ekspozycji na zimno, np. poprzez chłodne prysznice lub zanurzanie stóp w zimnej wodzie przez krótki czas.

Sprawdź, gdzie w okolicy spotykają się grupy morsów. Możesz o to zapytać na przykład na miejskiej grupie facebookowej – akwen powinien być czysty, a dno nienabite potłuczonymi butelkami. Lokalne morsy znają bezpieczne miejscówki i chętnie pomogą Ci z pierwszym razem. Odpowiedzą na pytania, przekonają do ostatecznego wejścia do wody, a po kąpieli poczęstują zawartością termosu ;).

Skompletuj ubrania. Na głowie może być czapka, opcjonalnie możesz założyć rękawiczki, by zgrabiałe palce nie utrudniały ubrania się po wyjściu z wody (doświadczeni z nich rezygnują, początkującym się przydają). Dla bezpieczeństwa w stąpaniu po dnie akwenu rozważ buty neoprenowe, czy osłaniające stopę klapki z grubego tworzywa.

Spakuj obszerne ubrania do przebrania się po wyjściu z wody, łatwe do założenia na wilgotne ciało. Po kąpieli będziesz miał tylko kilka minut na ubranie się, zanim uderzy Cię zimno, więc nie ma mowy o szarpaniu się z obcisłymi getrami. Wielki, miękki ręcznik, opcjonalnie szlafrok, mata, na której położysz wyposażenie przy miejscu kąpieli.

Możesz zabrać również termos z ulubioną herbatą, by szybko rozgrzać organizm po zakończeniu sesji. Sprawdzi się także gorąca czekolada czy zupa. Odradzamy kofeinowe napoje, by nie nakręcać serca, i tak mocno stymulowanego zimnem.

Podsumowując, zabierz:

• obszerne ciepłe ubrania łatwe do założenia,
• termos z czymś gorącym,
• przyjemny w dotyku ręcznik w dużym rozmiarze,
• matę nieprzemakalną,
• opcjonalnie: szlafrok, czapkę, rękawiczki, buty neoprenowe
• zawsze warto też zabrać ulubione towarzystwo – morsy to zwierzęta stadne 😉

Jak zacząć morsowanie, gdy już nie ma odwrotu? Pierwsza kąpiel!

Wyskakuj z samochodu, ruszaj na miejsce kąpieli. Na macie połóż ręcznik i ubrania, w które będziesz chciał szybko wskoczyć. Grube, typowo zimowe dresy będą w sam raz. Ale póki co zdejmuj wszystko poza kąpielówkami 😉

Opcjonalnie – rozgrzewka. Część morsów lubi krótkie ćwiczenia rozciągające, czy truchtanie na zimnie jeszcze przed wejściem do wody. Jest to indywidualna preferencja do przetestowania, zwolenników i przeciwników nie brakuje.

• Zanurz stopy w wodzie, aby powoli przyzwyczajać organizm do temperatury. Poobmywaj ciało zimną wodą. Nie wchodź do akwenu gwałtownie, by uniknąć silnego szoku termicznego.
• Zanurz również dłonie – to nie jest proste, ale służy całościowej mobilizacji organizmu. Z zanurzaniem głowy poczekaj aż nabierzesz morsowego doświadczenia, póki co możesz ręcznie obmyć twarz wodą.
• Skoncentruj się na spokojnym i równomiernym oddechu. Wsłuchaj się w swoje ciało – kąpiel to moment dogłębnego relaksu.
• Na początek staraj się być w wodzie przez krótki czas, 3-5 minut. Nie przekraczaj tej długości, bo organizm jeszcze nie nawykł do wystawiania na niską temperaturę.
• Kiedy poczujesz, że wystarczy na pierwszy raz, wyjdź ostrożnie z wody. Masz około 5 minut na przebranie się, zanim poczujesz uderzenie zimna!
• Natychmiast ogrzej się, używając ręcznika, suchej ciepłej odzieży, możesz trochę się rozruszać by pobudzić krążenie. Wypij coś ciepłego dla rozgrzania od wewnątrz.
• Po pierwszej kąpieli, zastanów się, jak się czujesz. Zwróć uwagę na swoje ciało i emocje.

Co robić, czego NIE robić jako mors?

Po morsowaniu, tego samego dnia już nie wystawiaj ciała na zimno. Ogrzej się, szybko ubierz, odpocznij i ciesz się wrażeniami.

Nie łącz morsowania z intensywnym wysiłkiem fizycznym. Kąpiele są dużym obciążeniem dla organizmu, porównywalnym z treningiem. Lepiej więc zaplanować je na dzień regeneracji. Nie masz takiej możliwości? Zachowaj kilkugodzinną przerwę, a po dniu pełnym fizycznych wrażeń solidnie się wyśpij.

Jeżeli jedziesz na morsowanie autem, po kąpieli poczekaj chwilę z ruszeniem. Rozgrzej się na spokojnie, żeby palce nie zaczęły drżeć w trakcie prowadzenia.

Kiedy dotrzesz do domu, nawilż ciało tłustym kremem. Również cerę, bo zimno dało się jej we znaki nawet jeżeli uniknęła kontaktu z wodą.

Jak często można morsować?

Morsować można 1-3 razy w tygodniu. Optymalną częstotliwością jest wskakiwanie do wody 2 razy w tygodniu w 3-4 dniowym odstępie.

Tylko doświadczone morsy kąpią się częściej, niektórzy robią to nawet codziennie. Organizm wymaga stopniowego przyzwyczajania do zimnych bodźców, więc nie ma co się spieszyć.

Czy morsowanie naprawdę jest takie trudne?

Morsowanie wygląda spektakularnie – bo jak to tak, rozebrać się go kąpielówek i wchodzić do lodowatej wody! Jednakże, w rzeczywistości wcale nie jest to tak ciężkie do zniesienia, jak wydaje się obserwatorowi. Najtrudniejszym krokiem jest zrzucenie ubrań na ujemnej temperaturze. Potem, z zimnego powietrza wchodzisz do cieplejszej wody, więc tak naprawdę nie czujesz, że jest chłodna.

O wiele trudniej wpakować się do zimnego basenu w słoneczny dzień, niż z bardzo zimnego otoczenia zanurzyć się w nieco mniej zimnej wodzie. Gdy spróbujesz, przekonasz się o tym na własnej skórze ;). Zdecydowanie trudniejsze jest sprawne doprowadzenie się do porządku po kąpieli – zwłaszcza wciąganie ubrań na wilgotne ciało.

Morsowanie nie przez przypadek doczekało się takiej popularności. Może znacznie wspomóc zdrowie, dostarczyć energii i świetnych wrażeń. Jeżeli nie masz zdrowotnych przeciwwskazań, korzystaj z sezonu na lodowate doświadczenia. To nie takie trudne, jak wydaje się postronnemu obserwatorowi! Zabierz niezbędne rzeczy, zaciśnij zęby i zrób pierwszy krok w lód.

Wiesz już, jak zacząć morsowanie – czas spróbować póki jest na to odpowiednia pora roku. Z pewnością masz w okolicy miejsca, gdzie spotykają się osoby zażywające lodowych kąpieli – dołącz do nich, bo w towarzystwie jest najlepiej!

Bibliografia:

Esperland D, de Weerd L, Mercer JB. Health effects of voluntary exposure to cold water – a continuing subject of debate. Int J Circumpolar Health. 2022 Dec;81(1):2111789. doi: 10.1080/22423982.2022.2111789. PMID: 36137565; PMCID: PMC9518606.

Peake JM, Roberts LA, Figueiredo VC, Egner I, Krog S, Aas SN, Suzuki K, Markworth JF, Coombes JS, Cameron-Smith D, Raastad T. The effects of cold water immersion and active recovery on inflammation and cell stress responses in human skeletal muscle after resistance exercise. J Physiol. 2017 Feb 1;595(3):695-711. doi: 10.1113/JP272881. Epub 2016 Nov 13. PMID: 27704555; PMCID: PMC5285720.

Tipton MJ, Collier N, Massey H, Corbett J, Harper M. Cold water immersion: kill or cure? Exp Physiol. 2017 Nov 1;102(11):1335-1355. doi: 10.1113/EP086283. Epub 2017 Sep 21. PMID: 28833689.

Xiao F, Kabachkova AV, Jiao L, Zhao H, Kapilevich LV. Effects of cold water immersion after exercise on fatigue recovery and exercise performance–meta analysis. Front Physiol. 2023 Jan 20;14:1006512. doi: 10.3389/fphys.2023.1006512. PMID: 36744038; PMCID: PMC9896520.